Z dniem 1 lipca 2021 r. obowiązywać zaczęła nowelizacja ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług („Ustawa”), wprowadzająca zmiany w zakresie opodatkowania VAT w handlu elektronicznym. Zmiana ta jest następstwem konieczności wdrożenia do polskiego porządku prawnego unijnego pakietu VAT e – Commerce czyli przepisów Dyrektywy Rady (UE) 2017/2455 z dnia 5 grudnia 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE i dyrektywę 2009/132/WE w odniesieniu do niektórych obowiązków wynikających z podatku od wartości dodanej w przypadku świadczenia usług i sprzedaży towarów na odległość oraz Dyrektywy Rady (UE) 2019/1995 z dnia 21 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do przepisów dotyczących sprzedaży towarów na odległość oraz niektórych krajowych dostaw towarów („Pakiet”).
Choć głównym celem unijnych i krajowych legislatorów było wprowadzenie regulacji stanowiących uproszczenia w rozliczaniu VAT z tytułu transgranicznego obrotu elektronicznego pomiędzy przedsiębiorcami i konsumentami, to zarówno przepisy Pakietu, jak i znowelizowanej Ustawy zawierają również przepisy uszczelniające VAT w sektorze handlu elektronicznego i importu. Uszczelnienia te mogą przysporzyć wiele problemów podmiotom działającym na rynku e – handlu, zwłaszcza obracających towarami chińskimi.
Wśród głównych zmian wynikających z nowych przepisów wyróżnić należy przede wszystkim wprowadzenie jednolitego dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej progu rejestracji w charakterze podatnika VAT czynnego, wprowadzenie systemu VAT – OSS, a przede wszystkim – zmiany w opodatkowaniu pośredniczących platform internetowych oraz likwidację zwolnień importowych dla małych przesyłek.
Próg rejestracji ujednolicony dla całej Unii Europejskiej
Przed wejściem w życie Pakietu, funkcjonowanie w sektorze transgranicznej sprzedaży na odległość było zagadnieniem problematycznym. Wynikało to z faktu, iż każde państwo członkowskie UE ustalało własne progi obrotowe w transakcjach sprzedaży wysyłkowej z konsumentami z tego państwa („Państwo Dostawy”), po przekroczeniu których transgraniczny dostawca zobowiązany był do rejestracji w Państwie Dostawy w charakterze podatnika VAT czynnego oraz opodatkowania w Państwie Dostawy swojej sprzedaży realizowanej z konsumentami z tego kraju.
Co istotne, nowe przepisy wprowadzają dla sprzedaży wysyłkowej próg rejestracji jednolity dla wszystkich państw członkowskich UE, a zatem także i Polski, który wynosi równowartość 10 tys. euro. Dopiero po przekroczeniu takiej wartości dostaw w Państwie Dostawy, transgraniczny dostawca zobowiązany będzie do ich opodatkowania w tym państwie oraz rejestracji w nim w charakterze podatnika VAT czynnego.
Choć ujednolicenie progu rejestracji we wszystkich krajach członkowskich UE w istotny sposób ułatwia podatnikom rozeznanie co do momentu, w którym są zobowiązani do zarejestrowania się w danym Państwie Dostawy w charakterze podatników VAT czynnych, o tyle sama wysokość progu rejestracji jest czynnikiem, który może w istotny sposób skomplikować działalność w sektorze e – handlu. Wskazać bowiem należy, iż w poprzednim stanie prawnym wartość progu obrotowego, przekroczenie którego wiązało się z obowiązkiem rejestracyjnym w Państwie Dostawcy oscylowała w granicach od 35 tys. euro do 100 tys. euro, w zależności od państwa członkowskiego.
Obowiązujący wraz z wejściem w życie Pakietu niższy próg rejestracyjny może zatem w praktyce wymusić na transgranicznym dostawcy obowiązek rejestracji w większej niż dotychczas liczbie państw unijnych. VAT w kraju siedziby mogli będą natomiast rozliczać wyłącznie podatnicy z niskimi obrotami realizowanymi na transgranicznej sprzedaży wysyłkowej.
System VAT – OSS
Jak wskazano powyżej, obniżenie progu rejestracyjnego może w przypadku niektórych podatników generować obowiązek rejestracji w charakterze VAT w kilku państwach członkowskich UE. W związku z tym, w celu umożliwienia niektórym transgranicznym dostawcom uniknięcia tego obowiązku, Pakiet (a w ślad za nim Ustawa) wprowadza do systemu VAT kolejny instrument, w postaci VAT – OSS.
Jest to nowa procedura szczególna umożliwiająca rozliczanie VAT bez obowiązku rejestracji w kilku państwach UE. Przewiduje ona możliwość raportowania rozliczeń VAT za pomocą nowej deklaracji, uwzględniającej dane dotyczące sprzedaży na rzecz konsumentów zamieszkałych w różnych państwach UE, innych niż miejsce stałego prowadzenia działalności przez podatnika.
Podatnicy, którzy zdecydują się na wdrożenie tej procedury będą składać deklaracje kwartalne za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej. Z kolei sam VAT z tytułu sprzedaży wysyłkowej naliczany będzie według stawek obowiązujących w danym Państwie Dostawy.
Opodatkowanie platform sprzedażowych
Nowe przepisy modyfikują także zasady opodatkowania VAT transakcji prowadzonych za pomocą internetowych platform sprzedażowych, pośredniczących w zakupach dokonywanych przez unijnych konsumentów od dostawców z państw trzecich, tj. niebędących członkami UE lub dostawców unijnych obracających towarami importowanymi.
Mianowicie, od 1 lipca 2021 r. w stosunku do podatnika prowadzącego internetową platformę sprzedażową („Platforma”) uczestniczącą w takiej sprzedaży („Reseller”), w dwóch przypadkach może znaleźć zastosowanie fikcja prawna polegająca na uznaniu Resellera za podatnika dokonującego dostawy towarów nabytych za pośrednictwem jego Platformy przez konsumenta od faktycznego dostawcy.
Pierwszym z wyżej wskazanych przypadków jest sytuacja, w której Reseller za pomocą Platformy pośredniczy w dostawie towarów realizowanych na terenie UE (np. w Polsce) przez dostawcę posiadającego miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w państwie trzecim (np. w Chinach). Z kolei drugi przypadek obejmuje sytuację, w której Reseller dokonuje sprzedaży na odległość towarów importowanych w przesyłkach o rzeczywistej wartości nieprzekraczającej równowartości 150 euro. W obu tych przypadkach Reseller prowadzący Platformę uznany będzie za podatnika, który nabył towary będące przedmiotem transakcji, a następnie odsprzedał je na rzecz konsumenta, w konsekwencji czego zobowiązany będzie do pobrania i rozliczenia VAT należnego z tytułu przeprowadzonych transakcji.
Nowy obowiązek gromadzenia informacji przez Platformy
W związku z realizowanymi przez Platformy transakcjami pośrednictwa w zakupach dokonywanych przez unijnych konsumentów od dostawców z państw trzecich lub dostawców unijnych obracających towarami importowanymi, na podatników prowadzących takie Platformy nowe przepisy nakładają obowiązki dotyczące gromadzenia informacji transakcyjnych, w szczególności dotyczące rodzaju i wartości przesyłek, państwa ich wysyłki oraz Państwa Dostawy, czy informacji umożliwiających weryfikację statusu prawnopodatkowego stron transakcji.
W powyższym kontekście szczególnego podkreślenia wymaga, iż na Resellerach, jako prowadzących Platformy, ciąży obowiązek dołożenia należytej staranności w weryfikacji charakteru transakcji, w których pośredniczy oraz informacji otrzymywanych od stron w nią zaangażowanych. Resellerzy ponoszą bowiem odpowiedzialność za poprawność i rzetelność rozliczeń VAT dokonanych w związku z transakcjami towarowymi, w których pośredniczą, a uchylenie się przez nich od negatywnych skutków podatkowych uchybień popełnionych w rozliczeniach VAT z tego tytułu możliwe będzie wyłącznie pod warunkiem wykazania się należytą starannością w określeniu skutków podatkowych transakcji w VAT oraz brakiem wiedzy o nieprawidłowościach wynikających z przekazanych informacji.
Brak zwolnień importowych dla małych przesyłek
W związku z implementacją Pakietu uchylone zostały zwolnienia z opodatkowania VAT w imporcie małych przesyłek o łącznej wartości nieprzekraczającej równowartości 22 euro. Wprawdzie z perspektywy polskich podatników zmiana ta nie jest szczególnie istotna, gdyż już w poprzednim stanie prawnym zwolnienie to nie obowiązywało w stosunku do towarów importowanych w wyniku sprzedaży wysyłkowej, to na uwadze powinny ją mieć podmioty uczestniczące w międzynarodowych łańcuchach dostaw. Skorzystanie ze zwolnienia importowego z VAT jest obecnie możliwe wyłącznie w przypadku spełnienia określonych warunków, w tym rejestracji i rozliczania VAT w systemie VAT – OSS.
Piotr Porzycki, doradca podatkowy
Czyżyk Mickiewicz i Wspólnicy sp.p.
Szczecin – Gdynia – Gdańsk
Artykuł ukazał się w czasopiśmie „Logistyka a Jakość” (Nr 4, 2021).