IMO na rzecz ochrony środowiska morskiego
Panująca epidemia koronawirusa SARS-CoV-2 nie powstrzymała prac Komitetu Ochrony Środowiska Morskiego (Marine Environment Protection Committee – MEPC) Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), mających na celu ochronę środowiska morskiego. W czerwcu br. odbyło się kolejne (choć tym razem w wersji zdalnej), 76. już posiedzenie MEPC, podczas którego poczyniono szereg dalszych, ważkich ustaleń związanych z zapobieganiem i kontrolą zanieczyszczeń środowiska morskiego ze statków. Niniejszy artykuł prezentuje niektóre, najważniejsze decyzje podjęte przez MEPC na tymże posiedzeniu.
Zmiany Konwencji MARPOL
Redukcja emisji gazów cieplarnianych ze statków (GHG)
MEPC przyjął zmiany Załącznika VI do Międzynarodowej konwencji o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (MARPOL), które będą wymagać od statków redukcji emisji gazów cieplarnianych. Ma to na celu poprawę efektywności energetycznej statków, zgodnie z celami ustalonymi we wstępnej strategii IMO z 2018 r. dotyczącej redukcji emisji gazów cieplarnianych ze statków.
Nowe przepisy będą obejmować wymóg obliczania przez statki ich współczynnika efektywności energetycznej (EEXI), po zastosowaniu środków technicznych mających na celu poprawę ich efektywności energetycznej oraz określenia ich rocznego operacyjnego wskaźnika intensywności emisji dwutlenku węgla (CII).
Wskaźnik efektywności energetycznej statku (EEXI) należało będzie obliczać dla statków o tonażu brutto 400 i powyżej tej wielkości.
Jeśli chodzi o roczny operacyjny wskaźnik intensywności emisji dwutlenku węgla (CII) i klasyfikację CII, zmiany obejmą statki o tonażu brutto 5000 (i powyżej). Statki te będą zobowiązane do określenia swojego wymaganego rocznego operacyjnego wskaźnika intensywności emisji dwutlenku węgla (CII).
Statki zostaną sklasyfikowane według oceny ich efektywności energetycznej (A, B, C, D, E – przy czym, A jest oceną najlepszą).
Należy spodziewać się, iż zmiany Załącznika VI do konwencji MARPOL wejdą w życie w dniu 1 listopada 2022 r., podczas gdy wymogi dotyczące certyfikacji EEXI i CII zaczną obowiązywać od dnia 1 stycznia 2023 r. Oznacza to, że pierwsze roczne sprawozdania dotyczące intensywności emisji dwutlenku węgla zostaną przygotowane w 2023 r., zaś pierwsza ocena zostanie przyznana w 2024 r. Weryfikacja przez IMO skuteczności wdrożenia nowych wymogów w zakresie CII i EEXI nastąpi najpóźniej do 1 stycznia 2026 r.
W tym kontekście, przypomnieć należy, iż jednym z założeń strategii przyjętej przez IMO jest to aby do roku 2050 poziom rocznej emisji gazów cieplarnianych w międzynarodowej żegludze został zredukowany o 50% (w porównaniu do roku 2008).
Zakaz stosowania HFO w Arktyce
Przyjęto również poprawki do Załącznika I konwencji MARPOL (poprzez dodanie nowego prawidła 43A) wprowadzające od 1 lipca 2024 roku zakaz używania i przewozu paliwa ciężkiego (heavy fuel oil – HFO) przez statki na wodach Arktyki.
Zakaz obejmie stosowanie i przewóz w celu wykorzystania jako paliwo, olejów napędowych, których gęstość w temperaturze 15°C jest wyższa niż 900 kg/m3 lub których lepkość kinematyczna w temperaturze 50°C jest wyższa niż 180 mm2/s. Zakaz nie będzie dotyczył statków zaangażowanych w zapewnianie bezpieczeństwa statków lub w operacje poszukiwawcze i ratownicze oraz statków będących w gotowości do reagowania na wypadek zanieczyszczenia olejowego.
Państwo będące stroną konwencji MARPOL, którego linia brzegowa graniczy z wodami Arktyki, może tymczasowo, do dnia 1 lipca 2029 r., uzyskać zwolnienie w zakresie stosowania tych wymogów w stosunku do statków pływających pod banderą tego kraju i uprawiających żeglugę na wodach podlegających władzy i jurysdykcji tego państwa.
Zwolnienie barek UNSP z przeglądów i certyfikacji
MEPC przyjął poprawki do projektu zmian w załącznikach I i IV do konwencji MARPOL dotyczące zwolnienia barek UNSP (tj. bezzałogowych barek bez własnego napędu) z wymogów przeglądów i certyfikacji.
Zmiana przewiduje możliwość zwolnienia barek UNSP z wymogu corocznego przeglądu i certyfikacji na okres nie dłuższy niż 5 lat pod warunkiem, że barka UNSP przeszła przegląd w celu potwierdzenia, że zostały spełnione, przewidziane w tym zakresie, określone warunki.
Zanieczyszczenie powietrza a efektywność energetyczna
MEPC zatwierdził przyjęte zmiany wytycznych w zakresie najlepszych praktyk dla państw członkowskich (państw nadbrzeżnych), w tym wzór licencji na bunkrowanie (dostarczanie paliwa na statki), a także przyjął poprawki do wytycznych dotyczących określania minimalnej mocy napędowej w celu utrzymania zdolności manewrowej statków w niekorzystnych warunkach. Wreszcie, przyjęto też zmiany do wytycznych z 2018 r. w sprawie metody obliczania osiągniętego współczynnika projektowego efektywności energetycznej (EEDI).
Hałas podwodny – rozpoczęcie dalszych prac
Uzgodniono rozpoczęcie dalszych prac nad podwodnym hałasem powodowanym przez statki. MEPC zgodził się na weryfikację wytycznych z 2014 r. w sprawie redukcji podwodnego hałasu pochodzącego ze statków handlowych w celu przeciwdziałania niekorzystnemu wpływowi na życie morskie i określenie dalszych działań w tej sprawie.
Podsumowanie
Powyższa aktywność IMO pokazuje, że nawet niezwykle trudna sytuacja związana z epidemią koronawirusa na świecie nie wpłynęła na wstrzymanie prac Komitetu Ochrony Środowiska Morskiego IMO w zakresie kontynuowania działań polegających na przyjmowaniu nowych rozwiązań legislacyjnych mających na celu zapobieganie i kontrolę zanieczyszczeń środowiska morskiego ze statków. Należy dostrzec i docenić konsekwencję w staraniach i wysiłkach podejmowanych przez MEPC, podkomitety i wszelkie grupy robocze działające w ramach struktury IMO oraz całej tej organizacji, na rzecz szeroko rozumianej ochrony środowiska morskiego w kierunku zapewnienia bezpiecznej, odpowiedzialnej i, co szczególnie istotne, proekologicznej żeglugi morskiej. Pozostaje wyrazić nadzieję, że i w przyszłości konsekwencji tej nie zabraknie w inicjowaniu i wdrażaniu przez IMO kolejnych regulacji prawnych, które wpłyną na zwiększenie globalnego systemu bezpieczeństwa żeglugi i ochrony środowiska morskiego.
Dariusz Szymankiewicz, radca prawny
Czyżyk Mickiewicz i Wspólnicy sp.p.
Szczecin – Gdynia – Gdańsk